Proleće, sunčani dani i prijatne temperature pravo su vreme za boravak u prirodi, ali ne smemo da zaboravimo da boravak na suncu i neke vrste biljaka mogu ostaviti „trag“ na našoj koži. Neke promene mogu nastati kod svakog od nas, a neke samo kod predisponiranih osoba.
Opekotine od sunca
Opekotine od sunca su jedna od najčešćih bolesti u ljudskoj populaciji. Nastaje pod dejstvom UVB zraka talasne dužine od 295-315 nm na kožu. Veća verovatnoća za nastanak opekotina od sunca je kad se zračenje reflektuje o pesak, vodu ili sneg. Crvenilo na koži nastaje 4-6h sati nakon izlaganja suncu, najintezivnije je nakon 12-24 h, a počinje da bledi nakon 72 h. Crvenilo može biti praćeno otokom i malaksalošću. Kod težih oblika može doći do nastanka plikova na koži, kao i do pojave opštih simptoma kao što su povraćanje, povišena temperatura i glavobolja. Za lečenje lakših oblika dovoljno je samo hlađenje, dok kod težih oblika praćenih opštim simptomoma potrebno je potražiti pomoć lekara.
Polimorfna svetlosna erupcija
Polimorfna svetlosna erupcija je jedna od najčešćih formi fotodermatoza . Oko 20 % stanovništva ima PMSE. Najčešće se javlja u proleće i rano leto. Nastaje nakon jednog ili više sati izlaganja suncu. Češće se javlja kod žena. Najverovatnije se radi o 4. tj. kasnom tipu hipersenzitivne reakcije. Alergen još nije utvrđen, verovatno se radi o endogenom fotoindukovanom antigenu, indukovan najverovatnije UVA ili UVB spektrom ili ređe vidljivom svetlošću. Nastaje ospa u vidu papula, papulovezikula ili plakova, Promene se razlikuje od osobe do osobe (otuda naziv polimorfna). Najčešće nastaju na licu, bočnim stranam vrata i gornjim ekstremitetima. Promene su praćene svrabom. Traju nekoliko dana, a pri ponovljenom izlaganju suncu pacijenti počinju da razvijaju imunološku toleranciju, tako da do kraja leta većina pacijenata nema promene- fenomen „očvršćavanja“. Terapija su fotoprotektivni preparati i lokalni kortikosteroidni preparati. Kod osoba koje imaju hronične promene moguća je primena fototerapije. Najteži oblicu mogu se lečiti kratkotrajno oralnim kortikosteroidima.
Phytophotodermatitis
Mnoge biljke sadrže fototoksične supstance, najčešće su to furokumarini. Fototokične biljke su šargarepa, peršun, celer, hrizanteme, pelen, medveđa šapa i mnoge druge. Kontaktom sa biljkama čiji sokovi sadrže velike količine fototoksičnih supstanci u kombinaciji sa sunčevom svetlošću na koži nastaje crvenilo, plikovi, često praćeni bolom, peckanjem i svrabom. Opisane promene nastaju isključivo na mestima dodira sa biljkom, najčešće su na licu, podlakticama i potkolenicama. Na mestu promena mogu ostati hiperpigmentacije. Terapiju su loklani kortikosteroidni preparati.
Lana Ćirković, lekar na specijalizaciji dermatovenerologije
